Kary za nieprzestrzeganie przepisów BHP

Kto przeprowadza kontrole?

Organem nadzoru zewnętrznego, przeprowadzającym kontrolę pracodawcy w zakresie BHP, może być Państwowa Inspekcja Pracy lub Państwowa Inspekcja Sanitarna. Ściganie wykroczeń przeciwko prawom pracownika określonych w kodeksie pracy oraz udział w postępowaniu w tych sprawach w charakterze oskarżyciela publicznego należy do zadań Państwowej Inspekcji Pracy na mocy art. 10 ust. 1 pkt 15 u.p.i.p.

Kto otrzymuje karę?

Karę za uchybienia w zakresie BHP otrzymuje zawsze osoba fizyczna. Najczęściej jest to pracodawca. Jednak jeśli pracownik z własnej woli nie stosuje środków ochrony, w które wyposażył go pracodawca, musi liczyć się z tym, że zostanie na niego nałożona kara od pracodawcy. Pociągnięci do odpowiedzialności mogą zostać również kierownicy działów, budowy, brygadziści czy majstrowie. Jak więc widać, konsekwencje prawne i pieniężne związane z nieprzestrzeganiem zasad BHP mogą dotykać cały szereg osób.

Rodzaje kar:

- ustne pouczenie,

- mandat karny,

- skierowanie wniosku o ukaranie do sądu.

Wysokości mandatów:

zgodnie z art. 283 § 1 k.p. ten kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od 1000 do 30.000 zł. 

Kara pozbawienia wolności:

zgodnie z treścią art. 220 Kodeksu karnego każdy, kto, będąc odpowiedzialny za bezpieczeństwo i higienę pracy, nie dopełnia wynikającego stąd obowiązku i przez to naraża pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Nie podlega jednak karze sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące niebezpieczeństwo.

Konsekwencje dla pracownika.

Nieco inny rodzaj odpowiedzialności pojawi się w przypadku pracowników, którzy świadomie decydują się działać wbrew obowiązującym przepisom BHP. W tej sytuacji mamy do czynienia z naruszeniem podstawowych obowiązków pracowniczych. Konsekwencją jest tutaj możliwość zastosowania przez pracodawcę:

- kary porządkowej,

- rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia (w tzw. trybie dyscyplinarnym) – dotyczy to w szczególności powtarzających się naruszeń zasad BHP przez oznaczonego pracownika lub jednorazowego zachowania, które w sposób niezwykle poważny doprowadziło lub mogło doprowadzić do poważnej szkody wśród innych zatrudnionych lub w samym zakładzie pracy.

Zgodnie z treścią art. 108 § 1–2 kp za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych, a także przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy, pracodawca może stosować:

- karę upomnienia,

- karę nagany.

Za nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy lub przepisów przeciwpożarowych, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy – pracodawca może również stosować karę pieniężną. Jeśli pracownik z własnej woli nie stosuje środków ochrony a pracodawca zostanie obciążony mandatem, jego suma może zostać potrącona z wynagrodzenia czy premii pracownika.

Najczęstsze przykłady nieprzestrzegania przepisów BHP przez pracowników lub/i pracodawców:

- brak obuwia bezpiecznego,

- brak kasku,

- nieodpowiednia odzież do wykonywanej pracy,

- brak okularów ochronnych,

- brak rękawic ochronnych,

- brak zatyczek/nauszników,

- brak odpowiednich zabezpieczeń do pracy na wysokości,

- brak oznaczeń i instrukcji,

- przeterminowana apteczka lub jej brak,

- brak środków gaśniczych w budynkach lub ich złe umiejscowienie,

- stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości,

- spożywanie alkoholu w pracy,

- brak aktualnych badań lekarskich.